Afmælishlaup á Gaflfellsheiði

Í dag hefði pabbi minn, hann Gísli í Gröf, orðið 100 ára. Í tilefni af því hljóp ég við fjórða mann yfir Gaflfellsheiði; frá Ljárskógum í Dölum að Brunngili í Bitrufirði og áfram niður að fjarðarbotninum. Pabbi fæddist nefnilega á Brunngili og hljóp mörg fyrstu skrefin sín í Brunngilsdal. Um leið var þetta 7. fjallvegahlaupið mitt á árinu og það tíunda alls, þannig að nú á ég bara eftir að nýta mér 40 af þeim 50 fjallvegum sem ég gaf mér í afmælisgjöf í fyrra.

Hlaupaleið dagsins var löng, nánar tiltekið 38,15 km. Það hefði svo sem ekki verið svo ýkja mikið, nema vegna þess að norðanáttin blés í fangið á okkur allan tímann, með vindhraða upp á 10-15 m/sek, og uppi á heiðinni var líka alldimm þoka og súld, en síðan rigning. Þess vegna var þetta með erfiðustu hlaupum.

Við fjórða mann, sagði ég. Við vorum reyndar fleiri, því að Rögnvaldur bróðir minn, bóndi í Gröf, stikaði líka leiðina frá smalakofa Laxdæla sunnanvert í heiðinni og norður að Brunngili. Það voru rúmir 17 km. Þar að auki gengu eldri systkini mín, Björg og Hallgrímur, 14 km leið frá Brunngili út að Hvítarhlíð og þaðan fram að Gröf, en á þessum þremur bæjum ól pabbi allan sinn aldur, öll sín rúmlega 90 ár, að frátöldum þeim tímum sem hann var fjarvistum við smíðar.

Með mér í för alla leiðina voru tveir bændur af Ströndum og einn sálfræðingur frá Akureyri, nánar tiltekið skíðagöngukapparnir Birkir Stefánsson í Tröllatungu og Ragnar Bragason á Heydalsá - og maraþonhlauparinn Arnfríður Kjartansdóttir á Akureyri.

Við afleggjarann að Ljárskógum kl. 11.15 í morgun. Norðanvindurinn var strax farinn að gefa vísbendingar um hvað hann ætlaði sér. F.v.: Rögnvaldur, Arnfríður, Ragnar, Birkir, Stefán. (Sigríður Drífa Þórólfsdóttir tók myndina)

Frá Ljárskógum að Ljárskógaseli er greiðfær vegur og þaðan jeppaslóð framundir leitarkofa Laxdæla á Hvanneyrum. Að kofanum eru um 17,3 km neðan af aðalveginum við Ljárskóga. Þessi spölur var viðráðanlegur og umhverfið fagurt, áin Fáskrúð á vinstri hönd og hinum megin grónir lyngmóar svo langt sem augað eygði. Svo bar margt fleira fyrir augu.

Birkir, Arnfríður og Ragnar á fullri ferð upp með Fáskrúð, á leið upp í Ljárskógasel.

Í tilefni dagsins hafði einn veiðistaðurinn í ánni Fáskrúð fengið þetta skemmtilega nafn!

Hér má sjá bæjarrústirnar í Ljárskógaseli í baksýn. Þar sleit Jóhannes úr Kötlum barnsskónum.

Á sama stað, næstum sama fólk.

Teygjuæfingar við leitarmannakofann á Hvanneyrum.

Frá Hvanneyrum er enginn vegarslóði lengra inn í heiðina. Þar gerðist því undirlagið erfiðara til hlaupa, og norðanvindurinn sló ekki slöku við. Næstu 12 kílómetrar voru eiginlega bara virkilega erfiðir og meira um göngu en hlaup. Eftir því sem ofar dró þéttist líka þokan. Þá kom GPS-hlaupaúrið í góðar þarfir því annars hefði þessi hluti leiðarinnar verið torrataður.

Leitarmannakofinn að baki og búið að vaða Stikukvísl. Erfiðasti hluti leiðarinnar framundan. Fríða í forystu og Birkir og Ragnar í humátt á eftir.

Loks voru þessir erfiðustu 12 kílómetrar að baki, þokunni aðeins tekið að létta og við allt í einu komin fram á brún Heiðagilsins, sem leiddi okkur auðveldlega niður brekkurnar niður í Brunngilsdal. Þar náðum við Rögnvaldi göngumanni og vorum fegin að komast niður á jafnsléttu. Vorum sammála um að heiðin væri miklu hærri að sunnanverðu en að norðanverðu. Neðar í dalnum lá leiðin um hlaðið á eyðibýlinu Brunngili á æskuslóðum pabba. Þar stendur enn listilega hlaðinn grjótgarður eftir Jón Jónsson langafa minn, töluvert mannvirki sem staðist hefur veður og vinda í ein 130 ár eða svo. Útveggir íbúðarhússins á Brunngili standa uppi, en það var byggt um 1930, eftir að pabbi hleypti heimdraganum og gerðist lærisveinn hjá Guðjóni snikkara á Hólmavík. 

Þreyttir hlauparar á hlaðinu á Brunngili.

Þegar við vorum komin niður að Brunngili var ekkert eftir nema klára hlaupið, bara svona mest formsatriði eiginlega, enda ekki nema 4,5 km niður á veg. Þegar þangað var komið sýndi mælirinn sem sagt 38,15 km. Þetta hafði tekið tímann sinn í mótvindinum, nefnilega 5:40 klst. og meðalhraðinn 6,73 km/klst. Ekki við meiru að búast við þessar aðstæður. En mikið er nú gaman að takast á við áskoranir og sigrast á þeim, þó að maður sé blautur og vindbarinn þegar upp er staðið. Eiginlega er bara betra að vera svolítið lerkaður, því að þá finnur maður að maður hefur lagt eitthvað á sig og staðist það.

Við botn Bitrufjarðar að hlaupi loknu. Þreyta og gleði skín úr hverju andliti.

Það er ekki hægt að botna þennan pistil án þess að minnast á þær frábæru veitingar sem biðu okkar í eldhúsinu í Gröf þegar þangað var komið. Takk Arnheiður!

"Sjáið fjallið, þarna fór ég". Svona lítur hlaupaleið dagsins út á Google Earth, úr Hvammsfirði í Dölum norður að Brunngili. Arnfríður á allan heiðurinn af þessari mynd, í samvinnu við Google sjálfan náttúrulega.

Að bora sér leið inn í hamingjuna

Ég hef tiltölulega litlar áhyggjur af yfirlýsingum Söru Palin um brúarbyggingar í Alaska. Ég hef hins vegar snöggtum meiri áhyggjur af áherslum hennar í umhverfis- og orkumálum, sem virðast vera enn íhaldssamari og öfgafyllri en áherslur núverandi ríkisstjórnar Bandaríkjanna. Um þessar áherslur var m.a. fjallað í ritstjórnargrein í New York Times sl. sunnudag. Þar er stefna Söru í orkumálunum dregin saman á einfaldan hátt í eina setningu: „Bora hér, bora þar, bora núna“. Þar er sömuleiðis bent á að Sarah

• myndi opna náttúruverndarsvæðin í Alaska fyrir olíuborun á augabragði, þó að John McCain sé enn mótfallinn því,
• hafi farið í mál við Bushstjórnina fyrir að hafa sett hvítabirni á lista yfir dýr í útrýmingarhættu, þar sem þetta gæti spillt fyrir olíuleit á svæðinu og
• dragi í efa að mannkynið eigi þátt í hlýnun jarðar.

Reyndar gengur höfundur ritstjórnargreinarinnar svo langt að segja að viðhorf Söru séu sláandi laus við tengsl við raunveruleikann, og sem slík jafnvel enn fjarstæðukenndari en sú ákvörðun John McCain að velja hana sem varaforsetaefni.

Í grein New York Times er líka látið að því liggja að sá John McCain, sem nú er í framboði, sé ekki alveg sami John McCain og sá sem fór sínar eigin leiðir sem öldungardeildarþingmaður, oft í trássi við vilja flokksbræðra sinna. Hann hafi með öðrum orðum borið töluvert af leið upp á síðkastið til að þóknast sínu fólki, og nú sé aukin olíuframleiðsla hornsteinninn í stefnu hans í orkumálum. En þarna er náttúrulega verið að stinga höfðinu í sandinn og beina athygli almennings frá hinum óumflýjanlega veruleika: Þjóð sem notar fjórðung af olíu heimsins en ræður aðeins yfir 3% af olíuauðlindunum, getur ekki borað sér leið inn í hamingjuna, svo notuð séu nokkurn veginn óbreytt orð greinarhöfundar.

Mér er nokkuð sama þótt Sara sé kannski meira og minna fylgjandi öllu því sem McCain leggst gegn, eins og Barack Obama orðar það. Mér finnst verra ef McCain snýst meira og meira á sveif með Söru, eins og raunin virðist vera.

Yfirlýsingar Palin gagnrýndar

Konurnar taka við

Það sem vekur mesta athygli í skýrslu OECD í íslensku samhengi er ekki það að Ísland skuli vera með hæst nettó útskriftarhlutfall í háskólanámi, heldur hitt að hvergi í OECD ríkjunum er meiri munur á útskriftarhlutfalli karla og kvenna. Útskriftarhlutfallið á Íslandi er sem sagt 86,5% hjá konum og 40,2% hjá körlum. Gaman er að velta fyrir sér hvaða þýðingu þetta getur haft til lengri tíma litið.

Ég held að á næstu 10-20 árum muni konur taka við körlum sem ráðandi einstaklingar í stjórnun fyrirtækja á Íslandi og í áhrifastöðum í samfélaginu yfirleitt. OECD-skýrslan er ekki fyrsta vísbendingin um þetta, heldur nægir að líta í kringum sig og velta fyrir sér mismunandi gengi kynjanna á fyrri skólastigum. Hvert ætli sé t.d. hlutfall stráka meðal þeirra sem skara fram úr í framhaldsskólanámi? Ég held að við séum að missa strákana okkar inn í heim tölvuleikja og félagslegrar einangrunar, aðallega vegna þess að við nennum ekki að tala við þá. Á meðan þessu fer fram halda stelpurnar sínu striki og þroska áhuga sinn og færni.

Þetta er ekki alslæm þróun. Þvert á móti er það mikið tilhlökkunarefni að sjá áhrif kvenna vaxa í samfélaginu. Það er alveg kominn tími á breytingar! En við þurfum nú samt að sinna strákunum okkar!

Fleiri ljúka námi á Íslandi

Nú tókst það, 42:32

Í gær reyndi ég öðru sinni á stuttum tíma að hlaupa 10 km undir 43:27 mín, en eins og alþjóð veit hefur það verið mitt æðsta takmark síðasta árið, þ.e.a.s. allt frá því að Pétur Pétursson minnti mig á að hann hefði hlaupið 10 km á umræddum tíma eftir fimmtugt, um leið og hann lét að því liggja að ég hlyti nú að geta gert betur. Í gær keyrði ég sem sagt austur á Selfossi í þessum tilgangi einum. Er skemmst frá því að segja að ég kláraði 10 kílómetrana á 42:32 mín og get því frá og með deginum í dag snúið mér að enn nýrri og enn meira krefjandi áskorunum í lífinu („mot nya djärva mål“ eins og það heitir á sænsku).

Tíminn minn á Selfossi í gær var ekki bara minn besti eftir fimmtugt, heldur sá þriðji besti frá upphafi. Besta tímanum, 36:55 mín, náði ég á ofanverðri síðustu öld, þegar Barack Obama var nýorðinn 13 ára. Svo hljóp ég á 41:00 mín í júlí 1996 meðan ég var enn sveitarstjóri á Hólmavík. Tíminn í gær var sem sagt besti tíminn síðan fyrir aldamót. Þetta var annars 16. tíu kílómetra keppnishlaupið mitt, þar af það 9. á öldinni. Ó, er ekki tölfræðin dásamleg?

Brúarhlaupið í gær var þreytt við bestu aðstæður, nokkurn veginn þurrt veður, sunnan golu og nokkur hlýindi miðað við árstíma. Og svei mér þá ef 7x7 km áætlunin, sem ég upplýsti um hérna um daginn, hefur ekki bara skilað einhverju. Já, og til að bæta aðeins við þær bráðnauðsynlegu tölfræðilegu upplýsingar sem ég hef þegar rakið, þá voru fyrri 5 km í gær á 21:27 mín og þeir síðari á 21:05 mín. Þetta nefnist öfugt splitt á góðri íslensku, og þykir einkar skemmtilegt.

Þorkell frumburður fylgdi mér til Selfoss. Hann ætlaði að hlaupa 5 km. Það gekk vel þangað til honum var vísað inn á leiðina sem 2,5 km hlaupararnir áttu að hlaupa. Hann varð í 2. sæti í því hlaupi, sem var náttúrulega algjört óviljaverk. Honum þótti hlaupið eðlilega nokkuð endasleppt og fann því 5 km leiðina og lauk við hana, en varð aftarlega í röðinni því að 2,5 km hringurinn tafði hann auðvitað aðeins. Þetta var frekar fyndið, en fyrst og fremst ágætis æfing. Ég mæli sérstaklega með þessu við alla sem vilja ná árangri í hlaupum, nefnilega að skrá sig í eina vegalengd og hlaupa hana og kannski eina eða tvær aðrar líka, svona rétt upp á félagsskapinn.

PS1: Þið getið náttúrulega alveg skoðað tiltekna mynd á hlaup.is ef þið viljið sjá mig tapa fyrir Hafsteini Viktorssyni á endasprettinum í gær. Hann átti sko nóg eftir drengurinn.

PS2: Næsta stóra áskorunin í lífinu er Gaflfellsheiðin á fimmtudaginn. Meira um það á www.fjallvegahlaup.is.

Ekki leiðinlegt hlaup

Hundrað metra hlaupið á gullmótinu í Brussel í kvöld ætti ekki að þurfa að verða mjög leiðinlegt, þó að vissulega sé sjónarsviptir af Tyson Gay. Hlaupið hefst kl. 20.25 að belgískum tíma (18.25 að íslenskum tíma). Skráningin lítur svona út (með fyrirvara um TG):

Gay getur ekki mætt Bolt og Powell

Smásamfélög - Stór hluti af Norðurlöndunum

Á dögunum kom út 5. tölublaðið af fréttabréfi Norrænu ráðherranefndarinnar um umhverfismál, NordMiljö. Að þessu sinni er bréfið helgað litlum norrænum samfélögum og sagt frá ýmsu sem þau eru að sýsla sameiginlega á norrænum vettvangi. Til undirstrika mikilvægi og fjölbreytileika starfsins er meira að segja mynd af norrænasta barninu mínu í þessu tölublaði.

Fréttabréfið NordMiljö hefur aldrei verið eins skemmtilegt og núna. Það stafar einfaldlega af því að ég sá um að safna efni í blaðið, skrifa sumt og skera annað svo við nögl að það rúmaðist á þessum fjórum blaðsíðum.

Missið ekki af þessu einstaka skemmtiriti! Reynið samt ekki að finna það á heimasíðu Norrænu ráðherranefndarinnar, http://www.norden.org. Það mun aldrei takast. Eða eins og Magnus Nyström, sérlega ágætur fyrrum samstarfsmaður minn, orðaði það: "En som är utröstat med normal fantasi, han hittar inte", en þar átti hann einmitt við hversu auðvelt það er að finna efni á síðunni. Nei, leggið bara slóðina http://www.norden.org/pub/sk/showpub.asp?pubnr=2008:1001 á minnið og þá er eftirleikurinn auðveldur. Þessi útgáfa fréttabréfsins er reyndar á dönsku. Það á líka að vera til á íslensku og finnsku, en jafnvel mér, sem er allfróður um innviði heimasíðunnar, hefur ekki tekist að finna þær útgáfur. Kannski nöldra ég út af því á morgun.

Vissi annars einhver, að upphaf Staðardagskrárstarfsins á Íslandi má einmitt rekja til ötuls starfs Smásamfélaganefndar Norrænu ráðherranefndarinnar? Frá því er m.a. sagt í fréttabréfinu.

Á að friða Drekasvæðið?

Já, Össur sagði sem sagt í ræðu sinni „að hugsanleg olíuvinnsla á Drekasvæðinu [...] snerist fyrst og fremst um að Íslendingar nýttu lögvarið tilkall til hugsanlegra auðlinda með framtíðarhagsmuni þjóðarinnar að leiðarljósi“. Tja, það skyldi þó aldrei vera að framtíðarhagsmunir þessarar þjóðar - og annarra þjóða - fælust einmitt í því að nýta ekki þær auðlindir sem hér um ræðir. Það virðist nefnilega deginum ljósara, því miður, að nýting þessara auðlinda ógni framtíðarhagsmunum allra þjóða.

Já, kannski ættu íslensk stjórnvöld bara að friða Drekasvæðið og lýsa því yfir að þar verði aldrei unnin olía, að minnsta kosti ekki fyrr en tekist hefur að koma í veg fyrir losun gróðurhúsalofttegunda við brennslu á olíu. Um leið væru íslensk stjórnvöld að lýsa því yfir að þau vilji vera hluti af lausninni í stað þess að vera hluti af vandamálinu. Þetta er auðvitað eitthvað sem enginn hefur þorað að gera, og enginn mun væntanlega þora að gera í nánustu framtíð. Líklega verðum við bara í vaxandi mæli hluti af vandamálinu, höldum áfram að tala um afrek okkar í nýtingu jarðvarma, (sem vissulega eru stór) og gætum þess að takast ekki á hendur frekara forystuhlutverk í samfélagi þjóðanna. Ég er sko ekkert viss um að ég myndi þora að leggja til friðun Drekasvæðisins ef ég væri stjórnmálamaður. En það er alveg tímabært að staldra við og ræða málið!

Ansi er nú Össur annars mikill spámaður að halda því fram að „olía verði í framtíðinni takmörkuð og eftirsótt auðlind á enn hærra verði en nú þekkist“!

Segir að olía verði takmörkuð og eftirsótt auðlind

Ég versla mér ekki föt

Undanfarna daga hef ég heyrt útvarpsauglýsingar, þar sem lofað er einhverjum fríðindum þeim til handa sem versla tvö eða fleiri stykki af einhverju. Mig minnir að þessar auglýsingar séu frá einhverri lyfjabúðakeðju, en þori ekki að fullyrða um það - og er reyndar alveg sama. Það sem angrar mig er málfarið á auglýsingunni. Það er nefnilega ekki hægt að versla sér pilluglös, hvorki tvö né fleiri. Hins vegar er alveg hægt að kaupa þau, sérstaklega í lyfjabúðum, því að lyfjabúðir versla einmitt með svoleiðis glös.

Þarna er sem sagt verið að rugla saman sögnunum „að versla“ og „að kaupa“ - og ekki í fyrsta sinn. Það að versla felur eiginlega í sér bæði að kaupa og selja. Þeir sem versla eru sem sagt verslunarmenn sem kaupa einhverja vöru og selja hana svo aftur. Neytandinn sem bara kaupir vöruna er ekki að versla hana.

Ég er löngu búinn að gleyma flestu sem ég hef lært í málfræði. Þess vegna get ég ekki fært almennileg málfræðirök fyrir þessu hjali mínu. Samt grunar mig að sögnin „að kaupa“ sé áhrifssögn, og að sögnin „að versla“ sé það ekki. Sögnin „að kaupa“ stýrir sem sagt falli, og veldur því að fallorð sem hún stýrir standa í þolfalli. Sögnin „að versla“ gerir þetta ekki. Þannig er hægt að kaupa hlut en ekki versla hann.

Ég versla mér aldrei föt. Hins vegar versla margir með föt og hafa af því atvinnu. Mér getur hins vegar dottið í hug að kaupa mér föt. Keypti mér t.d. eina hlaupasokka í dag hjá Daníeli Smára, aðal-Laugavegshlaupara í Afreksvörum.

Þetta var málfarsnöldur.

Gaflfellsheiðin framundan

Nú er farið að styttast í Gaflfellsheiðina. Ætla að skokka yfir hana fimmtudaginn 11. september nk. í tilefni af því að þá verða liðin 100 ár frá fæðingu pabba – og hann steig jú fyrstu sporin á Brunngili í Bitru, einmitt þar sem komið er niður af heiðinni að norðanverðu.

Hlaupið yfir Gaflfellsheiðina byrjar hjá bænum Ljárskógum, skammt norðan Búðardals. Fyrstu 10 kílómetrarnir fram að Ljárskógaseli eru greiðfærir og næstu 8 líka að ég held, eftir slóða sem mér skilst að sé jeppafær, fram á svonefndar Hvanneyrar að leitarkofa Laxdæla. Þar tekur hinn eiginlegi heiðarvegur við, líklega um 14 km norður að Brunngili. Síðasti spölurinn er síðan svo sem 5 km frá Brunngili niður að vegamótum við Djúpveg við botn Bitrufjarðar. Þar endar ferðalagið, samtals sem sagt um 37 km. 

Að mér meðtöldum hafa eitthvað um 5 manns líst áhuga á að koma með í þetta ferðalag. Vona bara að sem flestir sláist í hópinn. Því fleiri, þeim mun skemmtilegra.  Ég ætla svo sem ekki að skipuleggja neitt, en reyni auðvitað að gefa góð ráð um bestu mögulegu nýtingu bílferða og svoleiðis. Væntanlega verður hægt að fá far með fjallajeppa bróður míns framundir Hvanneyrar og hlaupa svo (eða ganga) þaðan til að stytta leiðina svolítið. Eins stefna einhverjir að því að hefja ferðalagið við Brunngil og taka síðasta spölinn. Það er sem sagt engin skylda að slást í hópinn alla leiðina.

Ég er búinn að skrifa svolítið um Gaflfellsheiðina á fjallvegahlaupasíðuna mína, nánar tiltekið á http://www.environice.is/default.asp?Sid_Id=38189&tId=1.

Sendið mér endilega línu ef ykkur langar að taka þátt í þessari uppákomu. Það er líka allt í lagi að spyrja ef eitthvað er óljóst. Er ekki bara málið að skella sér?

Hægt er að fræðast meira um fjallvegahlaupaverkefnið mitt á www.fjallvegahlaup.is.